Redakcja VETO
12,7 mld dolarów, a dzisiaj 120 mld dolarów. Na taką sumę szacuje się wartość słynnego planu pomocowego George’a Marshalla. Coraz głośniej jest o powrocie do schematu z lat 1948-1952. Czy słusznie? O tym opowie Tomasz Agencki w materiale z serii Wolność w czasach zarazy.
Mit I: Plan wyrazem solidaryzmu i poświęcenia Stanów Zjednoczonych
Według ówczesnego ambasador USA w Związku Radzieckim Roosevelt, delikatnie rzecz ujmując, nie przywiązywał wielkiej wagi do ewentualnej komunizacji krajów sąsiadujących z ZSRR. W późniejszych latach, kiedy to program już funkcjonował, państwa pobierające amerykańskie środki były niejako uzależnione od USA. Dobrym przykładem jest Holandia, która wbrew woli władz lokalnych uczestniczyła w wojnie koreańskiej. Właśnie przez lobby Stanów Zjednoczonych.
Mit II: Plan Marshalla był walką z socjalizmem i pokłosiem faszyzmu
W rzeczywistości był to wymyk polityczny prezydenta Trumana, który obawiał się rosnącej popularności fiskalnych republikanów. Aby ukrócić roszczenia partii opozycyjnej, postanowił opracować własną koncepcję na wzór New Deal, ale na skalę międzynarodową.
Mit III: Plan pobudzał przedsiębiorczość Europejczyków
Jednymi z największych beneficjentów programu byli zaprzyjaźnieni z władzą producenci bawełny i innych surowców, z których dobra wyrabiano w Stanach, a sprzedawano w Europie. Swego czasu dochodziło nawet do tego, że Włosi sprowadzali makaron… właśnie ze Stanów.
Mit IV: Im dłużej korzystano z funduszy, tym państwo lepiej się rozwijało
Było zgoła odwrotnie. Wiązało się to z polityką socjalną niektórych beneficjentów pakietu. Przeznaczali oni środki z programu właśnie na inwestycje publiczne, zapomogi i programy socjalne. Tak było np. w przypadku Wielkiej Brytanii, która wychodziła z kryzysu nieporównywalnie dłużej niż Włochy, w których obniżano podatki, walczono z inflacją i ograniczano pobór środków amerykańskich.
Mit V: Plan Marshalla zakończył się w 1952 r.
Nie. Mechanizmy pomocowe na wzór marshallowski pojawiały się w kolejnych transferach pieniędzy, głównie do krajów Ameryki Południowej. Tak też Stany Zjednoczone wspierały przyjazne sobie rządy, bardzo często o zabarwieniu dyktatorskim.
Czy współczesny plan Marshalla sprawdziłby się w obliczu pandemii koronawirusa? Sprawdźcie materiał Tomka i oceńcie sami. Tylko na kanale VETO.
