Złoto, przez wieki wiążące swoim blaskiem wartość monet, odegrało centralną rolę w kształtowaniu walut na przestrzeni historii. Wybór tego szlachetnego kruszcu jako fundamentu dla twardej i solidnej waluty wydawał się często najbardziej naturalny – a tak właśnie było w Stanach Zjednoczonych.
W 1944 roku na mocy słynnego układu Bretton Woods wprowadzono system sztywnych kursów walut krajowych w stosunku do dolara. Waluta amerykańska posiadała konkretną wartość w złocie – za 35 dolarów można było nabyć jedną uncję tego cennego metalu.
Ten układ nie przetrwał jednak próby czasu. Dzisiaj dolar amerykański nie ma już żadnego powiązania ze złotem – nie jest już walutą „zabezpieczoną”. USA ma teraz pełną dowolność w zarządzaniu swoją walutą, co jest możliwe dzięki decyzji podjętej przez prezydenta Richarda Nixona. To on, 15 sierpnia 1971 roku, podjął decyzję o zerwaniu układu Bretton Woods, co zakończyło erę złota jako osi systemu monetarnego.
„W związku z wyzwaniami, przed którymi stanęła nasza waluta, zdecydowałem, że nadszedł czas, aby działać. Poleciłem sekretarzowi skarbu, aby podjął wszystkie niezbędne kroki w celu obrony dolara przed spekulantami. Nakazałem sekretarzowi Connally’emu tymczasowo zawiesić wymienialność dolara na złoto” – oświadczył Nixon w telewizyjnym przemówieniu z 15 sierpnia 1971 roku.
Ten historyczny moment zapoczątkował zupełnie nową erę w polityce monetarnej. To był przełomowy punkt zwrotny, który zmienił reguły gry o 180 stopni. Od tego czasu światowy system finansowy podążał w nowym kierunku. Banki centralne nie musiały już działać w ramach ograniczeń narzuconych przez rezerwy złota. Zyskały pełną swobodę w kreowaniu pieniądza, co jest wyraźnie widoczne na przykładzie USA, gdzie od 1971 roku baza monetarna rośnie w niezwykle szybkim tempie.
Obecnie, pisząc te słowa w 2023 roku, jesteśmy świadkami trwającej od pół wieku nowej rzeczywistości finansowej, której kształtowanie zapoczątkował Nixon swoją decyzją. W erze cyfrowej, gdzie niemal nielimitowane jest możliwości kreacji pieniądza, warto zadać pytanie: jaki wpływ na światową gospodarkę miało „tymczasowe” zawieszenie wymienialności dolara na złoto sprzed 50 lat?